شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اکثریت قطعنامه پیشنهادی چهار قدرت غربی که ایران را به علت گسترش فعالیت‌های هسته‌ای آن و به علت عدم همکاری‌های لازم با آژانس محکوم می‌کند تصویب کرد. این دومین قطعنامه علیه ایران در شش ماه گذشته است.
در رای گیری امشب ۱۹ کشور از مجموع ۳۵ کشور عضو شورا به قطعنامه پیشنهادی سه قدرت اروپایی و آمریکا رای مثبت دادند، ۱۲ کشور رای ممتنع و فقط روسیه و چین و بورکینا‌فاسو به آن رای مخالف دادند.
این قطعنامه از مدیرکل آژانس می‌خواهد که تا قبل از نشست بعدی شورای حکام در ماه مارس گزارش جامعی از وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران و عدم همکاری‌های ایران با أژانس برای بررسی در نشست ارايه کند.
۱۲ کشور در رای‌گیری ساعتی پیش رای ممتنع دادند؛ الجزایر، ارمنستان، بنگلادش، برزیل، کلمبیا، مصر ، غنا، هند، اندونزی، پاکستان، آفریقای‌جنوبی و تایلند. ونزوئلا، از متحدان ایران به علت پرداخت نکردن حق عضویت، امشب حق شرکت در رای‌گیری نداشت.
ایران گفته بود که در صورت تصویب این قطعنامه فورا واکنش نشان خواهد داد و ساعتی پس از رای مثبت شورای حکام به این قطعنامه طی بیانیه‌ای گفت «تعداد معتنابهی سانتریفیوژ جدید و پیشرفته» راه‌اندازی خواهد کرد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یک روز پیش‌تر در نشستی خبری درباره سفر اخیرش به تهران گفت ایران پذیرفته است تا «افزایش ذخایر غنی سازی بیش از ۶۰ درصد را متوقف کند». او از اقدام «ملموس» ایران در محدود کردن ذخایر اورانیوم با غنای بالا استقبال کرده بود.
در آستانه رای‌گیری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد پرونده ایران، سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان با صدور بیانیه‌ای از ایران خواسته بودند: «نه تنها پیشنهاد توقف غنی‌سازی در سطح بالا را ارائه دهد، بلکه فوراً ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را نیز از بین ببرد».
ساعتی بعد از تصویب قطعنامه شورای حکام علیه ایران، وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی این کشور در بیانیه مشترکی نوشتند که سه دولت اروپایی و آمریکا علیرغم «تعامل سازنده» ایران با آژانس و سفر رافائل گروسی به ایران چنین قطعنامه‌ای را مطرح کردند.
این بیانیه می‌نویسد: «این رویکرد سیاست زده، غیر واقع‌بینانه و مخرب فضای مثبت ایجاد شده و تفاهم‌های حاصل از آن را مخدوش می‌کند. چنین اقدامی، آن هم در زمانی که ایران و آژانس در مسیر تعامل سازنده قرار داشتند، بار دیگر ثابت کرد که سه دولت اروپایی و آمریکا در ادعای خود مبنی بر حفظ اعتبار آژانس به هیچ وجه صداقت ندارند و موضوع هسته‌ای ایران صرفا بهانه و دستاویزی برای پیشبرد اهداف نامشروع آنها است.»
در این بیانیه آمده است که «مختصات پاسخ احتمالی ایران» از قبل نیز به مدیرکل آژانس اطلاع‌رسانی شده است و می‌گوید که «بر همین اساس، رئیس سازمان انرژی ایران دستور انجام اقدامات موثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد.»
با این حال در این بیانیه تاکید شد که «همکاری‌های فنی و پادمانی با آژانس، مثل گذشته و در چارچوب موافقت نامه پادمان ادامه خواهد یافت.»
از روز گذشته گزارش‌ها حاکی از آن بود که تلاش‌های عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران برای متقاعد کردن همتایان خود در شورای حکام شدت گرفته است.
براساس این گزارش، آقای عراقچی خواستار مخالفت کشورهای عضو شورای حکام با قطعنامه ارائه شده از سوی سه کشور اروپایی و «ممانعت از تبدیل شورای حکام به سکویی برای پیشبرد مطامع سیاسی آنها» شده بود.
قطعنامه امروز شورای حکام دقیقا دو ماه قبل از آغاز به کار دولت جدید در آمریکا به رهبری دونالد ترامپ صادر شده است.
آیا شمارش معکوس برای استفاده از مکانیسم ماشه شروع شده است؟
قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه هسته‌ای ایران با تمرکز با مسائل پادمانی، تصویب شد.
در میان گفتگوهای طولانی ناشی از اختلاف نظرهای حاضران در جلسه تا پاسی از شب، آن هم کمتر از چهار ماه از آغاز کار دولت جدید در ایران.
شاید کمتر کسی گمان می‌کرد این دولت و تیم وزارت خارجه‌اش، که از جمله دست‌اندرکاران مذاکرات و حصول برجام بودند و رویکردشان به نظر حل و فصل پرونده هسته‌ای بود، در اولین ماه‌های کار دولت مسعود پزشکیان به چنین مساله‌ای برخورد کنند.
آن هم در جلسه‌ای که کمتر گمان می‌رفت، چنین نتیجه‌ای را داشته باشد چرا که آخرین نشست فصلی سال شورای حکام به عادت مالوف سبک‌تر برگزار می‌شود و علاوه بر آن این بار، تهران با دعوت از رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران و دادن اجازه بی‌سابقه بازدید به او از چند سایت هسته‌ای و حصول تفاهم‌هایی هم بر سر توقف غنی‌سازی ۶۰درصدی و صدور مجوز بازرسان مجرب آژانس، شاید هرگز تصور نمی‌کرد، با چنین قطعنامه‌ای روبرو شود.
گروه چهار (کوآد) شامل سه قدرت اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا به همراه آمریکا می‌گویند، این تلاش‌ها در راستای رفع نگرانی‌های پادمانی نیست و کافی هم نیست. از نظر آنها ایران نه تنها غنی‌سازی ۶۰درصدی را باید متوقف که ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی‌اش را هم باید رقیق کند و به مرزهای برجام برساند؛ یعنی غنی‌سازی زیر ۵ درصد.
آن چه ایران همواره می‌گوید، اگر بخواهد انجام شود باید در صورت پایبندی دیگر طرف‌ها به همین چارچوب باشد؛ و حالا با گام‌هایی که طرف‌ها مداوما در نقض برجام برداشته‌اند، دیگر خوشبین‌ترین ناظران هم پایبندی به این چارچوب و بازگشت به برجام را عملی نمی‌دانند.
با این همه شاید اگر سلسه اتفاق‌های چند هفته اخیر یک سال پیش رخ داده بود، ایران نه تنها با قطعنامه شورای حکام روبرو نمی‌شد، که از پیشنهاد توقف غنی‌سازی ۶۰ درصدی‌اش، دست‌کم به عنوان یک گام اولیه استقبال می‌شد.
امروز در حالی که یازده ماه به پایان اعتبار برجام باقی مانده است و طرف‌های باقی در آن ممکن است به فکر استفاده از مکانیسم ماشه افتاده باشند، شاید بتوان دلیل اصرار بر صدور قطعنامه را فهمید.
یک دیپلمات ارشد در محل جلسه شورای حکام در ساعت منتهی به رای‌گیری به بی‌بی‌سی گفت اختلاف نظر کم‌سابقه در پشت صحنه بین کشورها وجود دارد اما اصرار طرف غربی برای صدور قطعنامه، به باور او، آغاز مسیر استفاده از مکانیسم ماشه است.
شمار قابل توجهی از کشورها این جا در جلسه شورای حکام نگران بوده‌اند که صدور قطعنامه، فرصت استفاده از پیشنهاد ایران برای توقف غنی‌سازی ۶۰درصدی را که توجیهی برای استفاده صلح‌آمیز ندارد، از میان ببر؛ یک تصمیم وتردید بزرگ شاید برای رای‌دهندگان.
برای تهران البته بازی هنوز تمام نشده است. هرچند که دیگر شکی نیست که بازی بسیار سخت‌تر شده است؛ اگر همچنان بخواهد پرونده هزارگره هسته‌ای را حل و فصل کند و به خواسته‌ای که می‌گوید، یعنی رفع تحریم‌ها برسد.
