عصر سه‌شنبه دو انفجار بزرگ بیروت پایتخت لبنان را بشدت لرزاند و خرابی های بسیار وسیعی برجای گذاشت. در این انفجارها تا کنون حداقل ۲۲۰ کشته، صدها مفقود و بیش از ۵۰۰۰ زخمی گزارش شده است.
این انفجارها در نزدیکی بندر بیروت روی داد. منشاء این انفجار هنوز روشن نیست. با این حال برخی منابع به نقل از مقام‌های امنیتی گزارش کردند که ممکن است مواد منفجره پنهان شده، عامل این انفجارها بوده باشد. اما رئیس جمهور و مقامات ارشد لبنان می‌گویند عامل انفجارهای بیروت حادثه در انبار نیترات آمونیوم بوده است.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع امنیتی و خبرنگاران خود در لبنان، گزارش کرد انفجار دومی هم در همین منطقه روی داده است.
ویدیوهای منتشر شده، به ویژه از دوربین‌های قایق‌ها نشان می‌دهد که در حالی که دود از محل وقوع انفجار اول بر می‌خیزد، انفجار دوم حجم انبوهی از آب دریا در هوا پراکنده می‌کند.
زخمی‌های خارجی در شهر بیروت
بنا بر اعلام رسانه های لبنان شماری از کارکنان سفارت آلمان در بیروت در پی این انفجارها زخمی شده اند.
یک کشتی متعلق به سازمان ملل نیز دچار خسارت شده و تعدادی از نیروهای حافظ صلح بشدت زخمی شده‌اند.
ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشانگر آسیب دیدن ساختمان‌ها، خیابان‌ها و خودروها در خیابان‌های بیروت است.
نیروهای ارتش خیابان‌های منتهی به محل وقوع انفجار در منطقه بندر بیروت را مسدود کرده اند. به خبرنگاران اجازه ورود به این محله داده نمی‌شود.
شدت انفجار باعث شکسته شدن پنجره بسیاری از ساختمان‌های این منطقه شده و خسارات فراوانی را به ساختمان‌ها وارد کرده است.
بیروت «شهر فاجعه زده» اعلام شد؛ دولت «وضعیت اضطراری» برقرار کرد
شورای عالی دفاع لبنان پس از جلسه‌ای که در پی انفجارهای لبنان داشت، بیروت را «شهر فاجعه زده» اعلام کرد و به مقامات توصیه کرد که در این شهر وضعیت اضطراری اعلام کنند.
قرار است فردا کابینه لبنان در کاخ ریاست جمهوری این کشور جلسه‌ای اضطراری تشکیل داده و به تعیین مسئولیت‌ها در قبال این فاجعه بپردازد.
رهبران کشورها آمادگی خود را برای ارسال کمک اعلام کردند
امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه در ساعات پایانی روز سه‌شنبه با میشل عون، همتای لبنانی خود بصورت تلفنی گفتگو کرد و به او خبر داد که گروهی از امدادرسان‌های فرانسه را برای کمک به بیروت می‌فرستد.
کدام کشورها و چه میزان به لبنان کمک کردند؟
گفته می‌شود انفجار مرگبار بیروت بیش از سیصد هزار نفر را بی‌خانمان کرده و نیمی از پایتخت را تخریب کرده است. این خلاصه‌ای از کمک‌هایی است که کشورهای مختلف وعده داده‌اند به لبنان بفرستند یا تا کنون فرستاده‌اند:
قبرس: دو هلی کوپتر، ده نیروی امداد و هشت سگ زنده یاب
جمهوری چک: ۳۵ نیروی امداد مصر: دو هواپیما حامل کمک های پزشکی
فرانسه: ۵۵ نیروی امنیتی و امدادی، ۶ تن کمک بهداشتی و ۱۰ متخصص فوریت‌های پزشکی
یونان: ۱۲ امدادگر، یک سگ زنده‌یاب و دو ماشین مخصوص امداد
ایران: ۹۶ تن غذا و دارو، نیروی امداد و یک بیمارستان صحرایی
عراق: یک هواپیما با کمک های امدادی اولیه
ایتالیا: دو هواپیمای نظامی با ۸ تن کمک های پزشکی
هلند: ۶۷ نیروی امداد و نجات و جست وجو
نروژ: ۴۰ تن محصولات درمانی و حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار کمک نقدی
لهستان: ۳۹ نیروی امداد و ۴ سگ زنده یاب
قطر: دو بیمارستان صحرایی با هزار تخت بیمارستانی
تونس: دو هواپیما غذا و مواد دارویی و امکان درمان صد مجروح
روسیه: پنج هواپیما حامل کمک و یک بیمارستان صحرایی به همراه کادر درمان
ابراز همدردی چهره‌های بین‌المللی
پس از وقوع این انفجار بسیاری از چهره‌های سیاسی در کشورهای مختلف با مردم بیروت ابراز همدردی کرده و آمادگی خود را برای کمک به لبنان اعلام کردند. آن ایدالگو شهردار پاریس، ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران از جملۀ این افراد بودند.
اعلام عزای عمومی در لبنان
حسن دیاب، نخست وزیر لبنان ساعاتی پس از وقوع این انفجارها چهارشنبه ۵ ماه اوت را روز عزای عمومی اعلام کرد.
میشل عون، رئیس جمهوری لبنان فرماندهان ارتش را برای تشکیل جلسه کمیته دفاع فراخوانده است.
انفجار بیروت، انفجار انبار نیترات آمونیوم!
در ویدئوهایی که عصر سه‌شنبه ۱۴ مرداد (۴ اوت) در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، انفجاری عظیم در بیروت دیده می‌شود که موج آن منطقه‌ای وسیع‌تر از پایتخت لبنان را لرزاند.
مرکز تحقیقات زمین‌شناسی آلمان می‌گوید لرزه‌های پس از این انفجار قابل مقایسه با زمین لرزه‌ای به قدرت ۵/ ۳ ریشتر بوده است.
ده ها تن در بیروت کشته و هزاران نفر مجروح شدند. نخست وزیر لبنان حسن دیاب می‌گوید وقوع حادثه محل نگهداری دو هزار و ۷۵۰ تن نیترات آمونیوم بوده که از سال‌ها پیش بدون رعایت دستورات ایمنی انبار شده بوده و حال به دلایل نامعلومی منفجر شده است.
حامد حسن وزیر بهداشت لبنان هم از شهروندان بیروت خواسته است اگر می‌توانند شهر را ترک کنند چون “مواد خطرناک به جا مانده از انفجار می‌تواند اثرات کشنده طولانی مدت” داشته باشند.
نیترات آمونیوم چیست؟
نیترات آمونیوم (NH4NO3) ماده جامد، بی رنگ و کریستال مانندی است که از ترکیب آمونیاک و اسید نیتریک تشکیل شده است. این ترکیب به راحتی در آب حل می‌شود. کریستال‌های این ماده حتی به دمای اتاق هم واکنش نشان می‌دهند.
نیترات آمونیوم عمدتا به عنوان کود مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده حاوی مقدار زیادی ازت شیمیایی نیتروژن است که عنصری مغذی و تعیین کننده برای رشد گیاهان است. چنین کودهایی از قرن نوزدهم در کشاورزی برای تولید محصول بهتر مورد استفاده قرار می گیرند.
اغلب کودهای معدنی غیر‌آلی قدرت اشتعال بالایی دارند یا قابل انفجار هستند. به همین دلیل از این کودها همراه با ترکیبات مقاوم برابر آتش مانند آهک استفاده می‌شود.
نگهداری نادرست نیترات آمونیوم می‌تواند موجب گرم شدن آن و بروز حریق شود. درجه حرارت این ماده حتی زمانی که مقادیر بسیاری زیادی از آن در یک مکان انبار شده باشد هم بالا می‌رود.
در حرارت بالاتر از ۲۰۰ درجه سانتیگراد نیترات آمونیوم به اکسید نیتروژن و آب تجزیه می‌شود. حرارت دادن این ماده، فرآیند تبدیل آن به فرآورده‌های گازی ازت، اکسیژن و بخار آب را تسریع و آن را انفجاری می‌کند. این ماده باید از منابع گرما یا آتش دور نگهداری شود.
از نیترات آمونیوم برای تهیه مواد منفجره هم استفاده می‌شود. تا جنگ جهانی دوم این ترکیب کاربرد زیادی داشت. به عنوان مثال مین‌های دریایی و کلاهک‌های اژدرهای نیروی دریایی آلمان حاوی نیترات آمونیوم بود.
از این ترکیب در ساخت موشک‌هایی که سفینه‌های فضایی را حمل می‌کنند یا کابردهای نظامی دارند، استفاده می‌شود.
انفجار ناشی از نیترات آمونیوم حادثه نادری نیست. چندی پیش ۱۷۳ نفر در پی چند انفجار ناشی از آن در بندر تیانجین چین جان خود را از دست دادند.
در کارخانجات تولید کود نیز بارها انفجارهای تصادفی رخ داده است. سال ۲۰۰۱ میلادی سالن یک کارخانه در تولوز فرانسه منفجر شد و ۳۱ نفر را به کام مرگ کشید.
قرن گذشته نیز شاهد حوادثی از این دست بوده است. به عنوان مثال سال ۱۹۲۱ میلادی در بندر لودویک‌هافن آلمان انفجار نیترات آمونیوم در یک شرکت تولید محصولات شیمیایی بیش از ۵۰۰ کشته بر جای گذاشت.
سال ۱۹۴۷ هم یک محموله ۲۳۰۰ تنی نیترات آمونیوم در یک کشتی فرانسوی منفجر شد و حدود ۶۰۰ نفر را به کام مرگ کشید.
عاملان حملات تروریستی هم از این ماده برای تهیه مواد منفجره استفاده می کنند. آندرس برویوی نروژی سال ۲۰۱۱ از این ماده برای بمب‌گذاری در اسلو استفاده کرده بود. تیموتی مک‌وی هم سال ۱۹۹۵از این ماده شیمیایی برای منفجر کردن یک ساختمان اداری در شهر اوکلاهما استفاده کره بود.
بعد از این حمله قوانین نگهداری نیترات آمونیوم در اوکلاهما به مراتب سخت‌تر شد. برای مثال بخش‌هایی از تاسیسات شیمیایی که ۹۰۰ کیلوگرم (زیر یک تن) نیترات آمونیوم انبار کردند، مرتب بازرسی می‌شود.
هنوز روشن نیست که چرا ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم در بندر بیروت انبار شده بوده است.
